TRANSHUMANTZIA
Erle trashumanteak?
Erleek beren transhumantzia berezia egiten dute artalde handien arrazoi berberengatik. Testuinguru honetan, transhumazioa nektarra eta polena dagoen tokian erlauntzak eramatea baino ez da, horrela erleentzako janaria ez ezik, klima egokia ere bilatzen da, tenperatura epelagoak, neguan zein udan.
Erlezaintza ez zen transhumantea jaio, transhumantea bihurtu zen.
Beharra da, askotan, gure aurrerapen askoren erantzule, eta kasu hau ez da salbuespena. Beraz, erleen ustiapena intentsiboa bihurtu zen, eta erlezainek erlezaintzako larre egokiaren jarraipen eskuragarriaren falta sumatu zuten. Erleen ongizateak eta, beraz, haien produkzioak zerikusi zuzena dute klimarekin eta florarekin. Erlezainak ez du aldagai horien gaineko kontrolik, baina erlauntzak alda ditzake aldagai horiek ondo konbinatzen diren lekuetan. Bere jakinduriak erleen beharrei aurrea hartzeko aukera ematen dio. Erlezainak landare motak, klimaren zikloak eta altitudeak behatu, aztertu eta ikasten ditu. Erromeroen, ulagen, akazien loratze goiztiarrenek beste hainbat motatako
ezkai, jara, gayuba eta isats arantzadun sortzen dituzte, eta ziklo natural hori amaitutakoan, orkidea erleak, mitxoletak, txilarrak, arteak eta haritzak… Behatzea, aztertzea eta ikastea ekintzak planifikatzeko eta egiteko aurretiko urratsak dira: transhumatzea.
Elikagai ugariaren bila
Transhumantzia erlauntzak nektarra eta polena dauden tokietara eramatean datza, erleentzako elikagai naturalaren hornidura iraunkorra mantentzeko.
Elikadura goiztiarraren bila
Erlauntzak lekuz aldatzen dira, haien elikadura goiztiarra bermatzeko, negu gogorra igaro ondoren, eta horrela hasten da komunitatea errotu eta birsortzeko denboraldi berria.
Tenperatura leunen bila
Haranetatik (200 m-ko) altueratik, mendietarainoko (1400m-raino) bidaia da; tenperatu leunen bila, erlauntzako kide berrien belaunaldia errazteko.
Beti etxean
Erleen transhumantzia beren zurezko erlauntzen barruan egiten da, erle guztiak barruan daudenean biltzen direlarik. Erlezain bakoitzak dituen bitartekoekin egiten da garraioa, eta erlauntzen kopuruaren eta erlategiak kokatzen diren tokien arabera garatzen da.
Altuerako bidaia
Kasu gehienetan, transhumantziaren ondorioz, haranetan 200 metroko altitudetik mendietatik 1.400 metrora igarotzen da. Ekoizpen ekologikoaren ondorioz, leku malkartsuak eta iristeko zailak diren lekuak bilatu behar izan dira, urezta populazioaren eta laboreeen 3 km baino gehiago urruntzeko baldintza betetzeko, kutsadurarik gabeko eztia, birjina eta purua ekoizteko.